Asimov’un en iyi eserlerinden birisi.Robot fenomenine dair
kısa hikayelerden oluşuyor ve bir kronolojiyi takip ediyor.Susan Calvin adlı
bilimadamının anılarını anlatıyor eser esasında.Kurgu mantık düellolerı
şeklinde oluşturulmuş ve durağan ancak doyurucu bulduğumu belirtmeliyim.
Eserde en çok ilgimi çeken alan bir çoçuğun kişisel gelişim
evreleri şeklinde bölüştürülmüş robot modellerinin hikayelerinde,gittikçe
yaratıcıları olan insanlara bezemesi;bu esnada onlarla yakından ilgilenen
kimselerin de soğuk mantık süzgecini aktif kullanması yüzünden robotlaşması
motifiydi.Yazar sosyal,etik ve dini göndermelerle süslemiş kitabını.İnsanı
bolca eleştirmiş ve açıklarımızı
göstermiş.Eğer Asimov hayranı değilseniz okumakta zorlanacağınız bir kitap.
Asimov’un ünlü robot kanunlarını kurduğu kitap bu.Bu
kanunlar Terminator’deki makinaların ayaklanması konseptini kesin bir şekilde engelliyor.Alt bir kast
olarak insanların hizmetçileri ve yardımcıları olma rolünü eksiksiz yerine
getirmelerini sağlayan da bu kanunlar.Ancak bu kanunların getireceği zorlukları
ve uygulama hatalarını anlatırken yazar,ben bu motifin insan zihninin karmaşıklığına
ve problem çözme becerisine açık bir saygı duruşu olduğunu düşünmeden edemedim.Yazarın
insanın değerini sorgulamadığını aksine
temel değer,değiştirelemez olarak kabul ettiğini düşündüm.İnsan ırkını
eleştirmek için insan olmayan bir referansa ihtiyaç duyduğumuz doğru,Asimov’da
bilimadamı arkaplanını ve mantıksal çıkarımlar yapma yeteneğini tam olarak burada
güçlü bir şekilde kağıda dökmüş.
İnsanca mantık hatalarına düşen robotlar,şefkat gösterebilen
ve başkalarının ihtiyaçlarını kendinde çok önemseyen robotlar üzerinde ufak
erdem dersleri verildiğini de düşünmek mümkün.İnsanca özellikler gösterirken
insana benzeyen robotlar,kimi yerde metalik iticilikleri kaybediyor;duygusuz ve
insani özellikler göstermeyen insanlarsa,robotların olduğu o ruhsuz kabuklar
olarak aktarılıyor bazı yerlerde.Bu motiflerin değişimli kullanılması ise kurguyu
güçlü ve okunmaya değer kılıyor.
O halde bitiriken Asimov’un ünlü robot kanunlarını bir
hatırlatalım:
1-Bir robot,insan yaşantısına asla kast edemeyeceği
gibi,etkisiz kalmak yoluyla bile olsa,bir insanı karşı karşıya kaldığı
tehlikeyle yalnız bırakamaz.
2-Bir robot,birinci kuralla çelişkili olmaması
koşuluyla,verilen tüm emirleri yerine getirmekle yükümlüdür.
3-Bir robot,kendi öz varlığını korumak için birinci ve
ikinci kuralla çelişkili olmayan her harekete başvurabilir.
Asimov bu kanunları oluştururken evrensel ahlak kurallarını
baz aldığını ifade etmiştir ve görüldüğü üzere insan davranışlarına(erdemli
olanlara tabi) aykırı olmadığı görülecektir.Vakıf ve imparatorluk dizisinin
temeltaşlarından biri olan bu kitap her bilimkurgu hayranının kütüphanesinde
olması gereken bir eser bence.Umarım açıklayıcı olabilmişimdir.Başka
incelemelerde görüşmek üzere.