Vakıf Ve İmparatorluk, İsaac Asimov

Geçmişin ihtişamını, İmparatorluğun köhne ve tembelleşmiş mekanizmalarına rağmen geri getirmeyi takıntı haline getirmiş büyüklük düşleri içinde kaybolmuş genç bir general, hırslı bir şekilde Vakıf’ın yerini aramaktadır. Vakıf’ın ticaret ve hurafelerle ördüğü kalkan, Vakıf’ın amacından habersizlere karşı güçlü bir kalkan , amacını bilenler için ise determinist bir iyimserlik kaynağı. Determinizm ve özgür irade tartışmasını yürüten yazar, Vakıf’ı yenilikçiliği, İmparatorluğu ise gelenekçiliği temsil edecek şekilde kurgulamış. Lathan Devers tam bir pragmatist olarak dizayn edilmiş. Psikotarih LeBon’un çıkarımlarıyla olasılık istatistiğinin uç noktalardaki bir evliliği olarak yorumlanabilir. Aynı zamanda Newtonyan ve Kuantum fiziği arasındaki uyuşmazlıkta determinizm ( mekanik evren ) ve özgür irade ( olasılıklar evreni/ çoklu evrenler ) tartışmasının temsilleri bulunmakta.

Elitizm yergisinde bulunan yazar, Ducem Barr ve Lathan Devers arasındaki ittifak, İmparatorluk’a duydukları öfke ile oluşuyor. İmparatorluğun merkezi Trantor’un varlığı doğa üzerine tahakküm iması ve çevrecilik uyarıları barındırıyor. Bürokrasi eleştirilerine de yer veren usta, güçsüz imparatorlar yönetimdeyken güçlü generallerin taht için birbirleriyle savaşacaklarını, güçlü imparatorların ise gelişmeyi durduklarını bu nedenlerden ötürü Vakıf’ın kendisine fetih amaçlı savaş açamayacakları çıkarımda bulunmuş. Yenilikçiliği temsil eden Vakıf, kurulmasından 300 yıl sonra yerini almak için kurulduğu İmparatorluk’un günahlarını sergilemeye başlıyor: Durağanlık, baskı, eşitsizlik.

Vakıf’ın seyahat sınırlamaları ve vergi düzenlemeleri yüzünden fakir düşmüş olan tüccarlar, Galaksi sahnesinde yeni ortaya çıkan ve gittikçe güç kazanan bir generali desteklemeyi düşünüyorlar. Yüzbaşı Han Pritcher ve Vali’nin diyalogları üzerinden Dunning-Kruger Sendromu atfında bulunan yazar, bir din gibi benimsenen Seldon Planı üzerinden İncil alıntısı yapıyor: “ Seldon’un planları yalnızca kendine yardım eden yardım eder.” Bir mutant olan Katır, klasik böl ve yönet taktiğini kullanıyor, Vakıf ve tüccarların arasındaki dargınlığı istismar ederek kendine karşı çıkabilecek bir ittifakın önüne geçiyor. İkinci Vakıf en büyük sır olarak İlk Vakıf ve Katır’ın karşısında bulunuyor. Bu sırrın ortaya çıkmaması için Bayta, yapabileceğini düşünemediği şeyler yapıyor. Kişisel görelilik vurgusu Katır üzerinden yapılırken başarısızlıkla sonuçlanan arayış İkinci Vakıf’a gelecek mücadeleye hazırlanması için zaman kazandırıyor. Yazarın çıkarımlarının gücü kurgusuna çeşni katarken kurguladığı evren gittikçe daha net bir şekil kazanıyor.